Thực hiện Quyết định số 1023/QĐ-TTg ngày 07/6/2016 của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em giai đoạn 2016-2020, Ủy ban nhân dân tỉnh Bắc Kạn đã ban hành Quyết định số 1440/QĐ UBND ngày 19/09/2017 của Ủy ban nhân dân tỉnh về việc ban hành kế hoạch thực hiện chương trình phòng ngừa giảm lao động trẻ em giai đoạn 2017-2020 trên địa bàn tỉnh với mục tiêu cụ thể là: phấn đấu 90% cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và người sử dụng lao động, cộng đồng, cha mẹ và trẻ em được tuyên truyền nâng cao nhận thức về phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em; 100% cán bộ làm công tác bảo vệ chăm sóc trẻ em các cấp được tập huấn nâng cao năng lực, kiến thức phòng ngừa giảm thiểu lao động trẻ em; 100% trẻ em lao động trái quy định của pháp luật khi có thông báo, phát hiện được hỗ trợ, can thiệp kịp thời.
Hiện nay, tổng số trẻ em trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn là 78.926 em chiếm 25,14% dân số. Trong đó, chia theo giới tính nam 41.745 em, nữ 37.181 em; dân tộc Kinh 7.392 em, dân tộc khác 71.534 em. Trẻ em dưới 6 tuổi 31.093 em; trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt 1.003 em chiếm 1,27% tổng trẻ em; trẻ em có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt 22.837 em chiếm 28,93% tổng số trẻ em trong đó số trẻ em sống trong hộ nghèo 14.425 em.
Trong giai đoạn triển khai thực hiện Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em, công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em đã có những kết quả nhất định. Tỉnh đã cụ thể hóa các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước nhằm thúc đẩy việc thực hiện những quyền cơ bản của trẻ em và Công ước của Liên hợp quốc về quyền trẻ em vào kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh; tổ chức các hoạt động nói chuyện chuyên đề; sinh hoạt ngoại khoá; sinh hoạt chuyên đề trong nhà trường, tháng hành động vì trẻ em; diễn đàn trẻ em; tết thiếu nhi 1/6; tết Trung thu… Xây dựng chuyên trang, chuyên mục về hoạt động công tác bảo vệ, trẻ em, phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em trên Cổng Thông tin điện tử tỉnh, Đài phát thanh và Truyền hình tỉnh, và các phương tiện thông tin đại chúng khác. Từ năm 2016 đến nay tỉnh đã 7 lần tổ chức Diễn đàn trẻ em cấp xã với 460 trẻ em tham dự; 19 lần tổ chức Diễn đàn trẻ em cấp huyện với 1.234 trẻ em tham dự; 5 lần tổ chức Diễn đàn trẻ em cấp tỉnh với 271 trẻ em tham dự, tại diễn đàn các em được thảo luận, đối thoại với lãnh đạo tỉnh về những vấn đề mà trẻ em quan tâm, trong đó có các vấn đề về trẻ em phải lao động sớm. Tổ chức 4 lớp tập huấn nâng cao năng lực cho 556 công chức làm công tác trẻ em cấp huyện, cấp xã; 29 lớp cho 1.870 đại biểu là cộng tác viên trẻ em, cha mẹ, người chăm sóc trẻ em và trẻ em.
Ngoài ra, hàng năm UBND tỉnh đều có văn bản chỉ đạo các đơn vị, địa phương tổ chức triển khai các chương trình, kế hoạch về bảo vệ chăm sóc trẻ em; nhằm đảm bảo mọi trẻ em đều được bảo vệ một cách tốt nhất, có môi trường sống an toàn, thân thiện và lành mạnh, thực hiện đầy đủ và tốt hơn các quyền của trẻ em phòng ngừa, ngăn chặn, xử lý và trợ giúp kịp thời cho trẻ em bị bạo lực, xâm hại… Từng bước phòng ngừa, giảm thiểu đến mức thấp nhất trẻ em tham gia lao động, trẻ em có nguy cơ và trẻ em lao động trái quy định của pháp luật. Phát huy trách nhiệm của các cấp, ủy đảng, chính quyền địa phương, gia đình và nhà trường, các cơ quan, tổ chức, các chủ cơ sở sản xuất, các công ty, các chủ doanh nghiệp và toàn dân tham gia phòng ngừa, phát hiện, can thiệp, hỗ trợ trẻ em có nguy cơ và trẻ em phải tham gia lao động trái quy định của pháp luật. Thường xuyên chỉ đạo các đơn vị, địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc triển khai thực hiện các chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em; kiểm tra các cơ sở sản xuất kinh doanh, doanh nghiệp, công ty trên địa bàn tỉnh về an toàn lao động và sử dụng lao động nhằm phát hiện kịp thời các đơn vị có sử dụng lao động trẻ em trái với quy định của pháp luật. Đặc biệt, ưu tiên hỗ trợ bảo vệ, chăm sóc trẻ em nghèo, trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, trẻ em có nguy cơ rơi vào hoàn cảnh đặc biệt. Đồng thời, các chế độ, chính sách đối với trẻ em được triển khai đầy đủ, kịp thời, đúng quy định; sự phối hợp chặt chẽ giữa các ban, ngành, đoàn thể tỉnh và Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố trong việc thúc đẩy hỗ trợ các hộ gia đình nguy cơ có trẻ em lao động sớm về vay vốn sản xuất, kiến thức, kỹ năng, tay nghề ổn định sinh kế, tăng thu nhập và không để trẻ em lao động sớm, trẻ em lao động trái quy định của pháp luật.
Với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, các ngành, địa phương, theo đánh giá từ cơ sở trong giai đoạn từ 2016 -2020 toàn tỉnh không có trẻ em lao động trái quy định của pháp luật và có 20.115 em có nguy cơ trở thành lao động trẻ em, số trẻ em trên chủ yếu sống ở các hộ gia đình nghèo, cận nghèo.
Tuy nhiên bên cạnh những kết quả đã đạt được trong công tác triển khai, thực hiện vẫn còn một số tồn tại như: Sự quan tâm của cấp uỷ đảng, chính quyền một số nơi còn hạn chế, chưa thực sự chú ý đến các mục tiêu chương trình hành động về công tác bảo vệ và chăm sóc trẻ em nói chung và phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em nói riêng; một số bậc cha mẹ chưa thấy hết tầm quan trọng và trách nhiệm trong bảo vệ, chăm sóc con em mình và chưa đảm bảo thực hiện đầy đủ các quyền của trẻ em; chưa có kinh phí cho hoạt động thực hiện các mục tiêu Chương trình phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em.
Trong giai đoạn 2021 – 2025 tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, sự quản lý điều hành của cơ quan, chính quyền các cấp về công tác bảo vệ trẻ em. Tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về công tác trẻ em, phòng ngừa, giảm thiểu lao động trẻ em. Nâng cao nhận thức, trách nhiệm của cộng đồng về phòng ngừa, giảm thiểu tình trạng trẻ em tham gia lao động; trẻ em có nguy cơ và trẻ em lao động trái quy định của pháp luật./.
Bài viết có sử dụng số liệu tại báo cáo số 1100/BC-LĐTBXH ngày 05 tháng 6 năm 2020 của Sở lao động – Thương binh và xã hội.
ThS Nguyễn Hải Yến
Giảng viên Khoa Nhà nước và pháp luật