Pác Nặm là huyện miền núi, nằm ở phía Bắc của tỉnh Bắc Kạn, cách trung tâm Thành phố Bắc Kạn 95km. Huyện có 10 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm các xã: Nghiên Loan, An Thắng, Xuân La, Bộc Bố, Bằng Thành, Nhạn Môn, Giáo Hiệu, Công Bằng, Cổ Linh, Cao Tân. Các xã trên địa bàn huyện đều có những con suối hợp thành nên những con sông chảy trên địa bàn huyện và huyện có ba nhánh Sông chính, là một trong những đầu nguồn của dòng Sông Năng.

Trong những năm gần đây, nhằm phát huy vai trò tự quản của quần chúng nhân dân trong công tác phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn, đẩy lùi và làm giảm các loại tội phạm, tệ nạn xã hội, đảm bảo an ninh trật tự ở địa bàn nông thôn, phấn đấu thực hiện tốt chỉ tiêu số 19 về an ninh trật tự trong xây dựng nông thôn mới trên địa bàn; gắn xây dựng nông thôn mới với phát triển du lịch cộng đồng bền vững. Một số xã của huyện Pác Nặm đã xây dựng mô hình “Đoạn suối tự quản”, như: Đảng ủy xã Nhạn Môn đã ban hành Nghị quyết số 68-NQ/ĐU, ngày 12/9/2023 về xây dựng mô hình “Đoạn suối tự quản” trên địa bàn xã; UBND xã Giáo Hiệu ban hành Kế hoạch số 53/KH-BCĐ, ngày 20/5/2024 khảo sát xây dựng mô hình “Đoạn suối tự quản” xã Giáo Hiệu…. Các văn bản đều được xây dựng phù hợp với điều kiện địa lý địa phương, nhận được sự hưởng ứng và đồng thuận cao của cán bộ và nhân dân trên địa bàn 02 xã.

Trong các văn bản của đảng ủy và chính quyền 02 xã nêu trên đều quy định rõvbiện pháp bảo vệ, cấm sử dụng các hình thức, phương tiện, vật dụng săn bắt thủy sản như: Máy xung kích điện, thuốc nổ, thuốc độc, đánh bả, lặn bắn, ngăn dòng; các hình thức khác gây sát thương và hủy diệt cao; nghiêm cấm các hành vi phá hoại cảnh quan môi trường hai bên bờ sông, cấm đổ thải (đất, vật liệu xây dựng, rác thải, xác động vật…) gây ô nhiễm môi trường, đào nắn bờ sông… Đồng thời, quy định về hình thức đánh bắt thủy sản: Đối với năm đầu tiên xây dựng mô hình không được đánh bắt dưới mọi hình thức nhằm tạo nguồn để phát triển thủy sản. Sau 1năm nhân dân trong thôn được đánh bắt thủy sản bằng hình thức câu, quăng chài, đánh lưới vào khoảng thời gian nhất định trong tháng để Tổ bảo vệ thuận lợi trong công tác kiểm soát. Cụ thể, nhân dân trong thôn được đánh bắt thủy sản tại đoạn suối của thôn mình quản lý bằng hình thức câu, quăng chài, đánh lưới từ 06 giờ đến 18 giờ trong ngày (ngày do nhân dân tự định, chỉ chọn 01 ngày để đánh  trong tháng (hoặc 2 tháng đánh 1 lần hoặc nhiều hơn sẽ xin ý kiến của nhân dân để thống nhất chung) và đối tượng đánh bắt thủy sản được quy định rất rõ là cấm công dân ngoài thôn đến khai thác thủy sản tại đoạn suối tự quản của thôn dưới mọi hình thức.

Kết quả thực hiện cho thấy, tại “Đoạn suối tự quản” cảnh quan môi trường đã trở nên xanh, sạch, đẹp; các loài thủy sản không ngừng sinh sôi, phát triển, góp phần bảo tồn và gìn giữ những loài thủy sản đặc hữu ở địa phương… Thấy được hiệu quả của mô hình “Đoạn suối tự quản”  đến nay đã có thêm 02 xã là Bộc Bố và Bằng Thành bắt đầu triển khai mô hình “Đoạn suối tự quản” tại các thôn có suối chảy qua.

Mô hình tự quản cộng đồng dân cư ở thôn được hiểu là tổ, nhóm hộ gia đình, cá nhân trong cùng một địa bàn dân cư cùng nhau tổ chức, quản lý, thực hiện các hoạt động trên cơ sở tự nguyện, tự giác, tự chịu trách nhiệm về các hoạt động liên quan đến đời sống, lao động, sinh hoạt của mình ở cộng đồng. Các mô hình tự quản đều phải được đặt dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng và sự quản lý của chính quyền địa phương. Tổ chức hoạt động tự quản chính là hình thức phát huy quyền làm chủ của nhân dân tham gia quản lý xã hội. Từ đó phát huy tinh thần đoàn kết, gắn bó nhân dân trong cộng đồng dân cư, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, nâng cao chất lượng cuộc sống;…Mô hình “Đoạn suối tự quản” đã được triển khai tại một số xã của huyện Pác Nặm trong thời gian qua đã phát huy được những giá trị đó. Để mô hình “Đoạn suối tự quản” được nhân rộng trên địa bàn các xã của huyện Pác Nặm và xa hơn là các xã trong tỉnh có sông, suối chảy qua cần:

Một là, các xã cần tăng cường sự lãnh đạo, quản lý của cấp ủy, chính quyền địa phương trong công tác bảo đảm an ninh, trật tự. Nâng cao nhận thức và phát huy vai trò của nhân dân trong phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, bảo vệ môi trường sinh thái.

Hai là, tích cực tổ chức, tuyên truyền mô hình “Đoạn suối tự quản” cho quần chúng nhân dân trên địa bàn xã hiểu rõ về lợi ích của mô hình này, từ đó nâng cao ý thức trách nhiệm trong phát triển mô hình. Tạo được sự hưởng ứng,
đồng tình trong quần chúng nhân dân, tham gia đóng góp tích cực cùng với cấp ủy Đảng, chinh quyền và các ban, ngành, đoàn thể xã triển khai xây dựng mô hình.

Ba là, gắn việc xây dựng mô hình “Đoạn suối tự quản” với việc đẩy mạnh phát
triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tạo cơ sở vật chất, tinh thần, nâng cao đời
sống nhân dân về mọi mặt, bảo vệ vững chắc an ninh, trật tự ở địa phương Tuyên truyền, vận động quần chúng nhân dân hiểu được lợi ích của việc bảo vệ các nguồn lợi thủy sản trên dòng suối tự nhiên.

Mô hình tự quản nói chung, mô hình “Đoạn suối tự quản” nói riêng là điều tất yếu trong các cộng đồng dân cư để tạo ra sức mạnh tập thể trong việc giải quyết các công việc chung liên quan đến phát triển kinh tế - xã hội và nếp sống văn minh trong cộng đồng. Mô hình này, đã, đang và tiếp tục được duy trì, triển khai rộng rãi tại một số xã trên địa bàn huyện Pác Nặm tỉnh Bắc Kạn hiện nay./.

-----------------

Tin và ảnh: ThS Trần Doãn Quyên - Phó Hiệu trưởng