Hợp tác xã (HTX) là hình thức nòng cốt của kinh tế tập thể, có vai trò rất quan trọng trong quá trình thúc đẩy sự phát triển kinh tế đất nước. Với đặc thù sản xuất nhỏ lẻ như hiện nay, HTX chính là “cánh tay nối dài” giữa các hộ dân với doanh nghiệp. Đồng thời, giúp cung cấp vật tư đầu vào, hướng dẫn người dân sản xuất theo quy trình, bảo đảm đầu ra cho các sản phẩm. Vì vậy, HTX luôn được Đảng, Nhà nước quan tâm, khuyến khích và tạo điều kiện phát triển. Quán triệt quan điểm ấy, đồng thời xuất phát từ đặc điểm, điều kiện, tình hình thực tế của tỉnh Bắc Kạn, các cấp, các ngành luôn xác định tầm quan trọng của lĩnh vực nông, lâm nghiệp và mô hình HTX đối với sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn là một địa phương có điều kiện tự nhiên tương đối đặc thù, có địa hình đồi, núi, sông, suối xen kẽ, thuận lợi cho phát triển kinh tế nông nghiệp. Những năm qua, hoạt động HTX đã có nhiều kết quả tích cực. Tính đến cuối năm 2024, trên địa bàn huyện có tổng số 43 HTX nông nghiệp; trong đó, 05 HTX đang ngừng hoạt động, giải thể 08 HTX, 05 HTX đang làm thủ tục giải thể, 33 hợp tác xã đang hoạt động; thành lập mới được 02 HTX (đạt 100% kế hoạch). Mặc dù hoạt động của đa số HTX tại huyện đã thu được nhiều kết quả đáng ghi nhận nhưng vẫn còn một số HTX không tạo được việc làm thường xuyên cho các thành viên và người lao động, không tìm được hướng đi hiệu quả cho đầu ra tiêu thụ sản phẩm. Thu nhập của thành viên hợp tác xã mới chỉ ở mức độ trung bình. Chất lượng hoạt động của HTX còn hạn chế… Thực tiễn đó đòi hỏi cần phải thực hiện những giải pháp cơ bản, hữu hiệu nhằm phát triển các HTX nông nghiệp tại huyện Na Rì, tỉnh Bắc Kạn, cụ thể:

- Thứ nhất, tiếp tục nâng cao nhận thức của các cấp uỷ đảng, chính quyền, của người dân đối với sự phát triển HTX trên địa bàn huyện Na Rì.

Cần thống nhất nhận thức của các cấp ủy đảng, chính quyền và Nhân dân trong toàn huyện về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước cùng những định hướng phát triển HTX của tỉnh Bắc Kạn. Đặc biệt là những nội dung mới được đề cập trong Nghị quyết số 20-NQ/TW về “Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới”; Phải nhận thức rõ thuận lợi, khó khăn của địa phương trong phát triển HTX nói riêng, trong phát triển kinh tế - xã hội nói chung. Trên cơ sở đó, chủ động, sáng tạo tìm hướng đi phù hợp cho các loại hình HTX của huyện.

- Thứ hai, cần nâng cao nhận thức, vai trò của ban quản lý và thành viên đối với phát triển hợp tác xã.

Đây là một trong những giải pháp trọng tâm, mang tính quyết định đối với sự phát triển của các HTX trong những năm tiếp theo. Cần tổ chức các lớp bồi dưỡng, cập nhật kiến thức về Luật Hợp tác xã, cùng các văn bản hướng dẫn thi hành chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển HTX. Bên cạnh đó, cán bộ phụ trách công tác phát triển HTX cấp huyện, cấp xã phải tích cực tuyên truyền cho đội ngũ này hiểu rõ vai trò của sự liên kết giữa các thành viên của HTX, cũng như sự liên kết giữa các HTX trong quá trình thích ứng với cạnh tranh của nền kinh tế thị trường. Bản thân đội ngũ cán bộ trong ban quản lý các HTX cũng cần làm cho thành viên và người dân hiểu được bản chất của phát triển HTX, chứng minh sự tiến bộ của hợp tác xã so với phát triển kinh tế cá thể, kinh tế hộ gia đình.

- Thứ ba, tăng cường nguồn lực của địa phương trong phát triển hợp tác xã.

Về nguồn nhân lực: có ảnh hưởng trực tiếp tới sự phát triển HTX. Vì vậy, cần lồng ghép các chương trình đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cho đội ngũ cán bộ thuộc ban quản lý, thành viên và người lao động ở các HTX. Tổ chức các lớp dạy nghề, đào tạo nghề trong lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp vốn là thế mạnh của địa phương. Khuyến khích cán bộ, công chức tại địa phương, nhất là những người có trình độ quản lý kinh tế, am hiểu về HTX tích cực tham gia vào các HTX.

Về nguồn vốn: cần tiếp tục huy động nguồn vốn của thành viên tham gia vào HTX. Coi đây là “tự lực cánh sinh” trước khi nhận được sự giúp đỡ từ phía nhà nước hoặc các tổ chức khác. Khuyến khích việc tìm kiếm những nguồn vốn của nhà nước, ngoài xã hội đối với hoạt động phát triển của HTX. Các cơ quan quản lý nhà nước phối hợp với ngân hàng chính sách ở địa phương triển khai các chính sách về tài chính đối với các HTX. Thông qua đó tạo đòn bẩy giúp cho các HTX vượt qua những khó khăn trước mắt.

Về nguồn tài nguyên thiên nhiên: Cần quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả sử dụng các nguồn lực tài nguyên, nhất là đất đai. Tránh tình trạng sử dụng đất đai và các nguồn tài nguyên trái với mục đích sử dụng gây lãng phí và ảnh hưởng tới nhu cầu sử dụng thật sự của người dân. Xây dựng kế hoạch kiểm tra, giám sát các hoạt động sản xuất kinh doanh, kiểm soát tốt các tác động đến môi trường của những HTX nông, lâm nghiệp và dịch vụ. Chủ động phát hiện, xử lý kịp thời các vi phạm gây ô nhiễm môi trường. Ngược lại, đối với những HTX hoạt động tốt, có ý thức bảo vệ môi trường cần được nhân rộng và biểu dương kịp thời.

- Thứ tư, liên kết hợp tác giữa các HTX, các thành phần kinh tế; thu hút, mở rộng thị trường.

Các HTX cần quan tâm, chú trọng tập trung sản xuất những sản phẩm vừa đáp ứng được nhu cầu của thị trường, vừa phù hợp với lợi thế về điều kiện tự nhiên, dân cư hay thế mạnh của chính các HTX; Không ngừng đổi mới bao bì, mẫu mã sản phẩm theo xu hướng của thị trường; Linh hoạt trong đổi mới, nâng cao các chủng loại và chất lượng của sản phẩm mà các HTX tạo ra sự phong phú đối với sự lựa chọn của người tiêu dùng. Các HTX trong huyện cần liên kết với nhau để sản xuất kinh doanh tuần hoàn, nâng đỡ, góp phần giới thiệu sản phẩm của các HTX khác, thúc đẩy sự sôi động trong chính thị trường tiêu thụ tại huyện Na Rì.

Chính quyền địa phương tích cực hỗ trợ người dân trong việc tiếp cận dễ dàng hơn với các thị trường bên ngoài thông qua việc ban hành các cơ chế lưu thông hàng hóa; thực hiện kết nối với các địa phương khác xây dựng sàn giao dịch các sản phẩm do HTX làm ra. 

- Thứ năm, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất kinh doanh.

Các HTX muốn đầu tư áp dụng khoa học công nghệ vào dây truyền sản xuất để nâng cao năng suất lao động, đảm bảo chất lượng sản phẩm, dịch vụ cần tiếp tục thực hiện Chương trình “Hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghê thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2016-2025” của Bộ khoa học và công nghệ với các phương án cụ thể để hỗ trợ cho các HTX trong triển khai, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất.

Chính quyền địa phương quan tâm mở các lớp tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ cán bộ chủ chốt các HTX về ứng dụng chuyển đổi số, kỹ năng hoạt động trên không gian mạng; kỹ năng thiết lập gian hàng, bán hàng online trên các sàn thương mại điện tử.

Với những kết quả đạt được của các HTX tại huyện Na Rì trong giai đoạn 2020 -2025 một lần nữa khẳng định vai trò vô cùng quan trọng của HTX trong giai đoạn hiện nay. Nếu tiếp tục thực hiện đồng bộ những giải pháp thì hoạt động của HTX huyện sẽ ngày càng phát huy hiệu quả như kỳ vọng của Nhân dân và các cấp chính quyền hướng tới hoàn thành mục tiêu của Nghị quyết 20-NQ/TW, ngày 16/6/2022, Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới, góp phần xây dựng thành công xã hội chủ nghĩa về lĩnh vực kinh tế./.

                                                      ThS.GVC Nguyễn Thị Thu Huyền

                                                      Giảng viên, Khoa Lý luận cơ sở